Anekdote 9: De markt die een vlindertuin werd - Tiel - 2019
Ben Brink was wethouder in Tiel en had de wekelijkse markt in zijn portefeuille. Hij belde mij of ik daar eens over wilde komen praten. Er was gedoe tussen horeca en de markt die verplaatst was. De markt liep niet lekker, parkeren was moeilijker geworden, de markt zou gaan verzelfstandigen maar daar was ook gedoe over. Er waren al een aantal kwartiermakers en adviesbureaus op gesneuveld.
In het prachtige Tiel, gelegen in de bocht van de Waal, het centrum van de overweldigende Betuwe zeggen ze: ¨Tiel: tis niet viel.¨ Die uitspraak komen we trouwens in heel veel varianten op heel veel plekken tegen: ¨ ´t was niks, het is niks en het gaat niks worden¨, zeggen ze in Leeuwarden. Een zelfbeeld dat in veel middelgrote gemeenten heerst. Te groot voor de innige en trotse gemeenschap, groot genoeg voor stedelijke problematiek, te klein om die het hoofd te bieden en in de buurt van een andere stad waar men gaat winkelen. Te weinig sociaal momentum voor een te grote gemeente.
We begonnen met een wandeling en gesprekken door de stad. Met de visboer, mensen op straat, marktmensen over wat er speelde, wat ze misten, wat de markt voor hen betekende en welke ideeën er leefden. Op straat zagen we overal kleine, gekleurde plantenkassen en ander straatgroen. We volgden het spoor en kwamen uit bij Gera van der Leun, een lokale kunstenaar en initiefneemster, met een prachtig zelf opgeknapt huis en een weergaloze werkplaats/atelier in de achtertuin. Maureen Klijn is theatermaker en Raadslid in Tiel, woont op een vrijwel zelfvoorzienend landgoed met anderen. We kenden elkaar al een beetje en zij helpt ons om een groep initiatiefnemers uit Tiel bij elkaar te brengen voor een borrel aan het einde van de wandeling. We maakten kennis, bespraken ideeën en startten een appgroep Stadmakers Tiel waarmee we de groep verbinden.
Het is een mooie zaterdag een paar weken later als we met een grote groep verzamelen. Stadmakers, bewoners, ambtenaren en kunstenaars wandelen in groepjes van twee over de markt en praten met iedereen, kooplui, bezoekers uit de stad, uit de omgeving en mensen op terrassen. Iedereen koopt iets op de markt, we verzamelen weer in het huis van Gera, maken een grote gezamenlijke lunch en delen ervaringen.
Het idee ontstaat om te gaan programmeren op de markt, dingen te organiseren, optredens, exposities of bijeenkomsten. Hierdoor komt er meer beweging en verbreed je de groepen die op de markt komen. Er wordt een ontwerp gemaakt voor een samen te bouwen Wisselkraam, een mobiele marktkraam die iedere week door een andere team van creatieven wordt bemand. In een vergadering blijkt, volgens de verantwoordelijk ambtenaar die nieuw is in haar functie, de vergunning daarvoor een probleem. Het kan niet en mag niet en lukt niet. We praten er twee uur over en proberen allemaal dingen te bedenken, de ambtenaar zit stil te luisteren. We komen er niet uit, het kan niet en lukt niet. Dan, helemaal aan het einde, zegt ze: ¨het kan natuurlijk wel met een tijdelijke vergunning¨ en zo geschiedt.
In eerlijkheid is daarmee het probleem van de markt niet opgelost. De productie van de kraam duurt lang en Corona komt er doorheen. Wij zijn alweer doorgevlogen naar iets anders maar blijven het volgen, lezen mee in de appgroep. Daar ontstaan twee andere ideeën: een Vlindertuin, gemaakt door vrijwilligers en De Stadsfabriek, een stadmakersplek. De grootste Vlindertuin van Nederland in het centrum van Tiel is er gekomen. Ben en Maureen vertellen ons later hoe dat ging: Maureen was over het grasveldje naast het Cultuurcentrum gelopen en vond het eigenlijk jammer dat er alleen maar gras was. Ze had toen als Raadslid een initiatiefvoorstel ingebracht om er een Vlindertuin te maken. Dat bracht de griffie nogal in de war, want waar moest dat nou landen? In het college waren ze het echter snel eens, vertelt inmiddels oud-wethouder Ben: ¨Het was alleen maar positief voor Tiel. De bouwbestemming zat er al op maar waarom zou je alles nou zo vol willen bouwen?¨ De Vlindertuin werd een enorm succes en sinds kort is de bestemming gewijzigd in Groen, door een unanieme raad. Maureen was er nog op de dag dat we haar weer spraken en een vrouw had gezegd hoe ontzettend ze ervan genoot.
¨Ik denk dat het geheim van Maureen is dat ze als mens in de raad zit. En ze is een creatief en daar moet je er eigenlijk meer van hebben in systemen, betrek creatieven en stadmakers als denktank.¨ Maureen: ¨ maar creatieven zijn vaak gevoelig en daarmee minder geschikt voor systemen en dat moet je een plek geven.¨ Ben: ¨Die plek is werken vanuit vertrouwen, mensen uitdagen om mee te denken op basis van hobbies en interesses.¨
De Stadsfabriek opent binnenkort de deuren en de samenwerking met de gemeente was daar ook heel erg goed. ¨Er was vertrouwen ontstaan met de Vlindertuin en dan gaan dingen veel makkelijker,¨ zegt Maureen daarover.
We hebben een beetje een dubbel gevoel: we hebben bij de markt niet kunnen leveren wat we hoopten. Maar er zijn wel prachtige dingen gevolgd op een lunch met lieve mensen.
